Je hebt Sinterklaas met z’n pakjesavond, maar eigenlijk is het in Nederland elke avond pakjesavond. Koken uit pakjes en zakjes staat voor schijngemak, maar ook voor veel zout, suiker, smaakversterkers, conserveermiddelen en E-nummers. Aldus Karin Luiten. En daarom heeft ze 4 december uitgeroepen tot nationale antipakjesavond, een avond waarop lekker eten voorop staat, helemaal zelfgemaakt.
Om deze avond extra luister bij te zetten, heeft 'Koken met Karin' Luiten een heuse antipakjes-estafette op touw gezet. Nederlandse culiblogs worden uitgedaagd om een kant-en-klaarproduct als uitgangspunt te nemen, maar dan met een recept erbij hoe je het zelf kunt maken. Een koud kunstje voor Vegatopia. Wij houden tenslotte van 'lekker vegetarisch voor iedereen' en we hebben een groot arsenaal aan zelfgemaakt kant-en-klaar-eten in ons archief.
Maar voordat we die recepten met jullie delen, vragen we eerst je aandacht voor de geschiedenis van het alom verbreide koken-uit-pakjes. Want hoe is het ooit zo ver gekomen en waarom is het zo erg?
Een historische beschouwing met bronvermelding kan ik jullie helaas niet leveren. Koken-met-pakjes is vooralsnog een nauwelijks onderzocht fenomeen - althans, des werelds grootste zoekmachine leverde me geen bruikbaar materiaal. Gelukkig heb ik een babyboomer, om precies te zijn mijn moeder, bereid gevonden het een en ander toe te lichten. Haar verhaal vertoont grote gelijkenissen met een documentaire die onlangs in Duitsland werd uitgezonden.
In de goede jaren vijftig, toen geluk nog heel gewoon was, was lekker eten nog niet zo heel gewoon. Het gemiddelde arbeidersgezin moest de eindjes aan elkaar knopen. Vooral in de winter was het afzien. Maar ook buiten de moeilijke wintermaanden bestond de maaltijd vooral uit aardappelen, groente, vlees en een kuiltje jus. Vele babyboomers hebben nog steeds eettrauma's die zijn terug te voeren op sufgekookte spruitjes en andijvie. Er waren wel buitenlandse invloeden, maar die bleven veelal beperkt tot Italiaanse pasta met suiker en een klontje boter.
Maar toen, ergens in de jaren zestig, verscheen de eerste mix voor Italiaanse tomatensaus. Vooruitstrevend als mijn moeder was, wist ze haar moeder over te halen deze mix eens uit te proberen. Het was de eerste keer dat mijn moeder eens echt kon genieten van het eten. En al snel verschenen er meer mixen voor exotische gerechten, zoals goulash en chili. Mijn moeder, net op kamers, was razend enthousiast over deze nieuwe, tot dusver onbekende gerechten.
Het mooie was, dat die pakjes niet alleen nieuwe smaken herbergden, maar ook nog eens tijdbesparend waren. In de begintijd van de emancipatie was dit natuurlijk een pluspunt. Het moderne koken was vooral snel, de werkende vrouw had binnen een half uur een complete maaltijd op tafel. Dat de smaak volledig kunstmatig tot stand werd gebracht, was irrelevant - en eigenlijk niets minder dan een wonder der techniek.
Toen in het begin van de jaren negentig het nieuwe ervan af was, werd een nieuwe afzetmarkt gevonden: de Aziatische keuken. Ondanks ons koloniale verleden en de alomtegenwoordige Chinees-Indische afhaalrestaurants, waren gerechten als kip-kerrie en tjap tjoy zo goed als onbekend. Toko's waren buiten de grote steden niet te vinden. Je kunt je dus voorstellen dat de pakjes nasimix en boemboe gretig aftrek vonden. Tegelijkertijd openden Thaise, Indonesische en Japanse restaurants hun deuren. En sindsdien eet de Nederlander graag buitenlands.
Welbeschouwd heeft het eten-uit-een-pakje dus een kleine kookrevolutie ontketend en de creativiteit aangewakkerd. De keerzijde is wel dat hele generaties vrouwen (en vooruit, ook mannen) niet weten hoe je zonder pakje, zakje of bakje een 'echte' maaltijd in elkaar draait. En, daar heeft Karin Luiten een punt: uiteindelijk smaken de sausjes vooral naar zout, suiker en smaakversterkers.
Daarom is het nu hoog tijd voor de volgende stap in de kookrevolutie: weg met de pakjes, de zakjes en de bakjes. Want met een klein beetje extra moeite maak je die wereldgerechten gewoon zelf - en zelfgemaakt smaakt nu eenmaal veel lekkerder. Voor de beginnende en de gevorderde antipakjeskok hebben we een aantal recepten uit ons archief verzameld. We wensen jullie een smakelijke antipakjesavond!
Aziatisch:
- Kip Siam zonder doos en zonder kip
- Vega Chicken Tonight
- Thaise groene currypasta
- Indiase curry zonder pakje, zakje of potje
Mexicaans
Europees
Basisrecepten
